Three Great Tsunamis: Lisbon (1755), Sumatra-Andaman (2004) and Japan (2011)

سونامی عمدتاً توسط زمین لرزه ایجاد می شود. در شرایط مساعد زمین شناسی، زمانی که زمین لرزه بزرگی در زیر بستر دریا رخ می دهد و گسیختگی ناشی از آن باعث جابجایی عمودی بستر اقیانوس می شود، کل ستون آب بالای آن جابجا می شود و باعث ایجاد سونامی می شود. در اقیانوس، سونامی به ارتفاعات زیاد نمی رسد، اما می تواند با سرعت 1000 کیلومتر در ساعت حرکت کند. با رسیدن سونامی به اعماق کم دریا، سرعت آن کاهش و ارتفاع آن افزایش می یابد. سونامی‌ها به ارتفاع چند ده متری رسیده‌اند و چندین کیلومتر از ساحل به داخل آب رفته‌اند. سونامی همچنین می تواند در اثر جابجایی مقادیر قابل توجهی آب توسط رانش زمین، فوران های آتشفشانی، زایش یخچال ها و به ندرت در اثر برخورد شهاب سنگ ها و آزمایش های هسته ای در اقیانوس ایجاد شود.
در این SpringerBrief، علل سونامی، شدت و مقیاس بزرگی آنها، توزیع جهانی و فهرستی از سونامی های بزرگ ارائه شده است. سه سونامی بزرگ 1755، 2004 و 2011 به تفصیل ارائه شده است. سونامی 1755 ناشی از زمین لرزه لیسبون، که اکنون بین 8.5 تا 9.0 مگاوات تخمین زده می شود، مخرب ترین سونامی تا کنون در اقیانوس اطلس بود. حدود 100000 نفر جان خود را از دست دادند و خسارات گسترده ای به بار آورد. زمین‌لرزه 9.1 Mw 9.1 سوماترا آندامان و سونامی ناشی از آن مرگبارترین زمین‌لرزه‌ای بود که تاکنون در جهان رخ داده است و جان بیش از 230000 انسان را گرفت و خسارات مالی گسترده‌ای را در چندین کشور جنوب و جنوب شرق آسیا ایجاد کرد. زلزله 9.0 مگاواتی توهوکو-اوکی در سال 2011 و سونامی ناشی از آن برای زلزله شناسان ژاپن و سراسر جهان غافلگیرکننده بود. ارتفاع سونامی بسیار بیشتر از ارتفاعات تخمین زده شده است. جان حدود 20000 انسان گرفت. سونامی همچنین باعث حوادث هسته ای شد. این زمین لرزه باعث ایجاد یک بحث جهانی در مورد چگونگی تخمین حداکثر اندازه یک زلزله در یک منطقه خاص و ایمنی نیروگاه های هسته ای در مناطق ساحلی شده است. این خلاصه همچنین شامل توصیفی از اجزای کلیدی مراکز هشدار سونامی، پیشرفت در استقرار تجهیزات نظارت و هشدار سونامی در سطح جهانی، توصیه‌های سونامی و ارتباطات آنها، و راه‌های آینده است.

Tsunamis are primarily caused by earthquakes. Under favourable geological conditions, when a large earthquake occurs below the sea bed and the resultant rupture causes a vertical displacement of the ocean bed, the entire column of water above it is displaced, causing a tsunami. In the ocean, tsunamis do not reach great heights but can travel at velocities of up to 1000 km/hour. As a tsunami reaches shallow sea depths, there is a decrease in its velocity and an increase in its height. Tsunamis are known to have reached heights of several tens of meters and inundate several kilometres inland from the shore. Tsunamis can also be caused by displacement of substantial amounts of water by landslides, volcanic eruptions, glacier calving and rarely by meteorite impacts and nuclear tests in the ocean.
In this SpringerBrief, the causes of tsunamis, their intensity and magnitude scales, global distribution and a list of major tsunamis are provided. The three great tsunamis of 1755, 2004 and 2011are presented in detail. The 1755 tsunami caused by the Lisbon earthquake, now estimated to range from Mw 8.5 to 9.0, was the most damaging tsunami ever in the Atlantic ocean. It claimed an estimated 100,000 human lives and caused wide-spread damage. The 2004 Sumatra Andaman Mw 9.1 earthquake and the resultant tsunami were the deadliest ever to hit the globe, claiming over 230,000 human lives and causing wide-spread financial losses in several south and south-east Asian countries. The 2011 Mw 9.0 Tohoku-Oki earthquake and the resultant tsunami were a surprise to the seismologists in Japan and around the globe. The height of the tsunami far exceeded the estimated heights. It claimed about 20,000 human lives. The tsunami also caused nuclear accidents. This earthquake has given rise to a global debate on how to estimate the maximum size of an earthquake in a given region and the safety of nuclear power plants in coastal regions. This Brief also includes a description of key components of tsunami warning centres, progress in deploying tsunami watch and warning facilities globally, tsunami advisories and their communication, and the way forward.